Wierzbownica drobnokwiatowa

Od dawna wyciągi z części nadziemnych wierzbownicy drobnokwiatowej stosowane są w łagodnym przeroście gruczołu krokowego. Jest to uciążliwa przypadłość dotycząca mężczyzn w średnim wieku (po 50 roku życia), zwykle ujawniająca się w 5 – 6 dekadzie życia, ale występująca czasem nieco wcześniej.

Nazwa „łagodny” w odniesieniu do tej postaci przerostu gruczołu krokowego oznacza, że charakter nadmiernego wzrostu tkanki nie posiada cech złośliwości, czyli nie wykazuje zdolności do tworzenia przerzutów. Jest to jednak stan, w którym nieprawidłowy wzrost komórek gruczołu krokowego stale postępuje.

Z uwagi na umiejscowienie narządu, którego dotyczy schorzenie, odczuwane dolegliwości związane są z utrudnionym odprowadzaniem moczu z pęcherza moczowego. Chory zauważa konieczność częstszego oddawania moczu, wrażenie niezupełnego opróźnienia pęcherza – co jest zresztą nie tylko subiektywnym odczuciem, ale i rezultatem faktycznego zalegania moczu w pęcherzu. Pojawia się przerywany strumień moczu, łatwiej dochodzi do zakażeń. Główną taktyką nieoperacyjnego leczenia łagodnego przerostu gruczołu krokowego jest zmniejszanie jego rozmiarów w wyniku podawania steroli roślinnych o działaniu antyandrogenowym, a także hamowanie procesu zapalnego, który towarzyszy przerostowi i komplikuje jego przebieg. Wśród roślin zawierających składniki o takim działaniu jest kilka surowców egzotycznych jak np. palma sabalowa, z której pozyskuje się owoce (Sabal fructus) i śliwa afrykańska dostarczająca kory (Pruni africani cortex).

Z surowców pochodzenia krajowego na uwagę zasługują: korzeń pokrzywy (Urticae radix), nasiona dyni (Cucurbitae semen) i właśnie ziele wierzbownicy (Epilobii herba). Do głównych składników identyfikowanych w wyciągach z nadziemnych części wierzbownicy należą: oenoteina B (substancja o charakterze garbnikowym, dimeryczna pochodna kwasu elagowego) i glikozydy flawonolowe [2 – 7], a także sterole roślinne [2]. Według danych literaturowych wyciągi z wierzbownicy wykazują działanie antyutleniające i przeciwzapalne [4-9], a także przeciwbakteryjne [9].

Istnieją także doniesienia na temat hamowania proliferacji hormonozależnych nowotworów gruczołu krokowego i obniżenia wydzielania PSA (markera nowotworowego) a także hamowaniu aktywności arginazy przez składniki czynne wierzbownicy, głównie enoteinę B [4].

Mechanizm działania składników wyciągów z wierzbownicy polega na hamowaniu enzymu 5-alfa-reduktazy, odgrywającego ważną rolę w procesie syntezy androgenów [2]. Oenoteina B hamuje także aktywność enzymów odgrywających istotną rolę w procesie zapalnym – lipooksygenazy i hialuronidazy [3], a także cyklooksygenazy-1 [9]. Biorąc pod uwagę mechanizm działania składników wierzbownicy, potwierdzony wynikami badań, dostępnych w literaturze można uznać, że preparatu na bazie tego surowca mogą być bardzo skutecznym środkiem łagodzącym dolegliwości związane z łagodnym przerostem gruczołu krokowego. Wyciągi z wierzbownicy stosowane są doustnie. Nad technologią stałych postaci leku zawierających ekstrakty z wierzbownicy prowadzili prace polscy autorzy [10].

dr n. farm. Daniel Modnicki

NAUCZYCIEL AKADEMICKI UNIWERSYTETU MIKOŁAJA KOPERNIKA
W TORUNIU, COLLEGIUM MEDICUM IM. LUDWIKA RYDYGIERA
W BYDGOSZCZY, KATEDRY I ZAKŁADU FARMAKOGNOZJI.
ZAINTERESOWANIA BADAWCZE – FITOCHEMIA, ZE SZCZEGÓLNYM
UWZGLĘDNIENIEM LOTNYCH FRAKCJI SUROWCÓW ROŚLINNYCH
O ZNACZENIU LECZNICZYM I KOSMETYCZNYM, AKTYWNOŚĆ
BIOLOGICZNA SUROWCÓW POCHODZENIA NATURALNEGO

Literatura

1. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa Z., Zając A., Zając M: Vascular Plants of Poland A Checklist – Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski, http://bomax.botany.pl/ib-db/check/ (dostęp 2.01.2019)
2. LESUISSE, D., et al. Determination of oenothein B as the active 5-α-reductase-inhibiting principle of the folk medicine Epilobium parviflorum. Journal of natural products, 1996, 59.5: 490-492.
3. KISS, Anna K., et al. Oenothein B's contribution to the anti-inflammatory and antioxidant activity of Epilobium sp. Phytomedicine, 2011, 18.7: 557-560.
4. STOLARCZYK, Magdalena, et al. Extracts from Epilobium sp. herbs, their components and gut microbiota metabolites of Epilobium ellagitannins, urolithins, inhibit hormone‐dependent prostate cancer cells‐(LNCaP) proliferation and PSA secretion. Phytotherapy research, 2013, 27.12: 1842-1848.
5. SLACANIN, I., et al. Isolation and determination of flavonol glycosides from Epilobium species. Journal of Chromatography A, 1991, 557: 391-398.
6. BALAZS, A., et al. Comparison of free radical scavenging activity and phenoloid content of Epilobium parviflorum Schreb. Acta horticulturae, 2003, 597: 185-190.
7. TÓTH, Barbara Hevesi; BLAZICS, Balázs; KÉRY, Ágnes. Polyphenol composition and antioxidant capacity of Epilobium species. Journal of pharmaceutical and biomedical analysis, 2009, 49.1: 26-31.
8. HEVESI, B. T., et al. Antioxidant and antiinflammatory effect of Epilobium parviflorum Schreb. Phytotherapy Research: An International Journal Devoted to Pharmacological and Toxicological Evaluation of Natural Product Derivatives, 2009, 23.5: 719-724.
9. STEENKAMP, Vanessa, et al. Studies on antibacterial, anti-inflammatory and antioxidant activity of herbal remedies used in the treatment of benign prostatic hyperplasia and prostatitis. Journal of Ethnopharmacology, 2006, 103.1: 71-75.
10. MARCZYNSKI Z., ZGODA, M. M., JAMBOR J. Application of silicified microcrystalline cellulose (Prosolv) as a polymer carrier of Epilobium parviflorum Schreb. extract in oral solid drug form. Polymers in medicine, 2007, 37.2: 21.