Naturalne zdrowie dla serca – GŁÓG

dr n. farm. Ewa Gibuła-Tarłowska

dr hab. n. farm. Ewa Kędzierska

Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamiką

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Spotykany często w parkach, ogrodach, na skrajach lasów i w przydrożnych zaroślach, głóg to bardzo popularna roślina ozdobna, a co ważniejsze istotny surowiec leczniczy. Ze względu na liczne właściwości prozdrowotne ceniono go już w zamierzchłych czasach i stosowano m.in. jako dodatek do mąki, składnik herbatek czy remedium na bezsenność. Obecnie w Polsce można spotkać dwa gatunki głogu: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) i głóg dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha). W lecznictwie stosuje się głównie kwiatostan głogu (Inflorescentia Crataegi) oraz jego owoce (Fructus Crataegi), które zbiera się późną jesienią, gdy są dojrzałe, ale jeszcze twarde.

Za korzystne działanie na układ sercowo-naczyniowy kwiatostanów głogu odpowiadają przede wszystkim zawarte w nich flawonoidy (witeksyna, rutozyd, hiperozyd oraz kemferol), które rozkurczają mięśnie gładkie naczyń krwionośnych i procyjanidyny obniżające łagodnie ciśnienie tętnicze krwi. Surowiec zawiera także fenolokwasy, kwasy triterpenowe, związki azotowe, garbniki, olejek eteryczny, beta-sitosterol i eskulinę. Owoce głogu, podobnie jak kwiatostany, kryją bogactwo flawonoidów i procyjanidyn, a także witaminę A i C. Wysoka zawartość flawonoidów w tym surowcu sprawia, iż działa on także przeciwwolnorodnikowo, przeciwzapalnie, przeciwmiażdżycowo i przeciwnowotworowo. Warto wiedzieć, że lista dobroczynnych składników zawartych w głogu obejmuje ponadto  witaminy z grupy B, witaminę A czy PP, sole mineralne, garbniki i olejki eteryczne.

Kwiaty i owoce głogu cenione są przede wszystkim w kardiologii, gdzie mogą stanowić ważne uzupełnienie leczenia farmakologicznego. Wykorzystywane są jako łagodne środki nasercowe, zwłaszcza w miażdżycy, dusznicy bolesnej czy nadciśnieniu. Poprawiają one pracę niewydolnego serca, głównie przez wzmocnienie siły jego skurczu i wydłużenie czasu refrakcji, usprawniają przepływ wieńcowy i zmniejszają opór naczyniowy. Wyciągi z głogu działają także słabo moczopędnie oraz poprawiają krążenie mózgowe. Bogactwo flawonoidów sprawia również, że głóg uszczelnia i wzmacnia naczynia krwionośne, obniża poziom lipidów i cholesterolu we krwi, a wysokie dawki witamin (szczególnie witaminy C) oraz minerałów poprawiają odporność i wydolność organizmu. Z kolei obecne w surowcu olejki eteryczne powodują efekt odprężenia i słabego uspokojenia.

Ze względu na swoje wszechstronne działanie głóg wykorzystywany jest nie tylko w preparatach nasercowych, przeciwobrzękowych, obniżających ciśnienie czy przeciwmiażdżycowych, ale też poprawiających odporność czy uspokajających. Preparaty z zawierające ekstrakty z głogu świetnie sprawdzą się również u pacjentów cierpiących na zawroty i przewlekłe bóle głowy, ponieważ znakomicie dotleniają mózg. Dodatkowo, korzyści z zastosowania tego surowca mogą odczuć także osoby mające problemy ze schorzeniami stawów, ponieważ flawonoidy zawarte w głogu stabilizują kolagen, który odpowiada za utrzymanie ścięgien, więzadeł i chrząstek w dobrej kondycji.

Szczególnie istotny wydaje się fakt, iż preparaty z głogiem nie wykazują praktycznie skutków ubocznych i mogą być stosowane długotrwale. Należy jedynie zwrócić uwagę, że nie są one zalecane osobom z bardzo niskim ciśnieniem, a także kobietom w ciąży i karmiącym matkom.

1. Bahorun T, Aumjaud E, Ramphul H, Rycha M, Luximon-Ramma A, Trotin F, Aruomai OI. Phenolic constituents and antioxidant capacities of Crataegus monogyna (Hawthorn) callus extracts. Nahrung. 2003; 47:191-198.
2. Król D. Głóg (Crataegus monogyna (L.), Crataegus oxyacantha (L.)) – cenną rośliną leczniczą. Postępy Fitoter. 2011, 2: 122-126.
3. Kulczyński B, Gramza-Michałowska A. Potencjał prozdrowotny owoców i kwiatów głogu. Probl. Hig. Epidemiol. 2016, 97(1): 24-28.
4. Kumar D, Arya V, Bhat ZA, Khan NA, Prasad DN. The genus Crataegus: chemical and pharmacological perspectives. Rev Bras Farmacogn 2012, 22(5): 1-14.
5. Strzelecka H, Kowalski J. Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
6. Orhan I Phytochemical and Pharmacological Activity Profile of Crataegus oxyacantha L. (Hawthorn) - A Cardiotonic Herb. Curr Med Chem. 2018;25(37):4854-4865.