Ochronny kompleks flawonolignanów – sylimaryna

Ochronny kompleks flawonolignanów – sylimaryna

dr hab. n. farm. Ewa Gibuła - Tarłowska

dr hab. n. farm. Ewa Kędzierska

Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamiką

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Wątroba jest największym wielofunkcyjnym gruczołem wydzielniczym u człowieka. Niestety, równocześnie jest ona narażona na działanie wielu czynników uszkadzających, takich jak alkohol, leki czy związki chemiczne zawarte w jedzeniu. To dlatego warto wspomagać jej funkcję i chronić ją przed trwałymi uszkodzeniami. W tym przypadku z pomocą może przyjść nam naturalny związek zawarty w Ostropeście plamistym – sylimaryna. Jest ona uzyskiwana z łupin nasiennych tej rośliny, gdzie jej zawartość waha się pomiędzy 2 a 3%. Warto wiedzieć, iż w rzeczywistości sylimaryna jest kompleksem flawonolignanów: sylibiny, izosylibiny, sylikrystyny i sylidianiny oraz flawonoidu – taksyfoliny, który ze względu na brak rozpuszczalności w wodzie charakteryzuje się niską dostępnością biologiczną. Jednakże obecnie doskonale wiemy, że jej działanie na wątrobę jest nie do przecenienia. jej działanie polega przede wszystkim na stabilizacji i regeneracji błony komórek wątroby, co jest szczególnie istotne w ochronie przed toksycznymi substancjami oraz blokowaniu transportu toksyn do komórek poprzez krążenie jelitowo-wątrobowe. Efekt ten uzyskuje się głównie dzięki wiązaniu się kompleksu sylimarynowego z komponentami białkowymi oraz receptorami błonowymi hepatocytów – to blokuje wnikanie toksyn. Poprzez obniżenie namnażania się tzw. komórek gwiaździstych w wątrobie, odpowiadających za odkładanie się kolagenu i innych włóknistych związków białkowych inicjujących marskość wątroby, jest doskonałym środkiem w profilaktyce włóknienia wątroby. Wywiera ona także korzystne działanie w przypadku wirusowego zapalenia wątroby typu B. Ponadto wpływa słabo rozkurczająco na mięśnie gładkie, a także działa żółciotwórczo i żółciopędnie, dzięki czemu jest chętnie przyjmowana przez pacjentów w przypadku niestrawności, wzdęć czy odbijania po spożyciu ciężkostrawnych potraw. Dzięki hamowaniu proliferacji limfocytów T oraz uwalniania cytokin prozapalnych, wchodząca w skład sylimaryny sylibina, przeciwdziała stanowi zapalnemu wątroby i łagodzi dolegliwości. A działanie antyoksydacyjne sylimaryny spowalnia proces starzenia się komórek i zapobiega ich degeneracji wywołanej wolnymi rodnikami powstającymi coraz częściej na skutek skażenia środowiska. Potwierdzono również, że sylimaryna posiada zdolność obniżania poziomu cholesterolu całkowitego oraz podwyższa poziom cholesterolu frakcji HDL, co może być szczególnie istotne dla osób z miażdżycą. Sylimarynie przypisywane są również właściwości przeciwnowotworowe.

Dużą zaletą tego związku jest wysokie bezpieczeństwo stosowania, nawet w wysokich dawkach oraz szczególnie istotny dla osób starszych brak interakcji z lekami. Jedynie u osób nadwrażliwych mogą pojawić się przemijające nudności lub biegunka. Pomimo tych zalet nie jest ona wskazana do stosowania u kobiet w ciąży oraz dzieci do lat 12, a efekty jej działania obserwuje się przede wszystkim przy długotrwałym stosowaniu w profilaktyce schorzeń wątroby, a nie w trakcie ostrych zatruć. Aby efekty jej działania były odczuwalne musi być stosowana długotrwale (minimum miesiąc, najlepiej przez pół roku), co najmniej w dawce 150–200 mg dziennie po posiłkach.

Ze względu na hepatoprotekcyjne działanie sylimaryny, stosuje się ją w wielu schorzeniach i uszkodzeniach wątroby, m.in. tych wywołanych przyjmowaniem leków czy zatruciem grzybami. Podobnie, ochronne działanie wykazuje także na nerki, zapobiegając nefrotoksyczności. Dodatkowo, warto ją suplementować w okresie rekonwalescencji po żółtaczce i stanach zapalnych pęcherzyka żółciowego, a także w celu zapobiegania tworzeniu się kamieni żółciowych.

Źródła:

1. Basiglio CL, Sánchez Pozzi EJ, Mottino AD, Roma MG. Differential effects of silymarin and its active component silibinin on plasma membrane stability and hepatocellular lysis. Chem Biol Interact. 2009 May 15;179(2-3):297-303. doi: 10.1016/j.cbi.2008.12.008.
2. Eminzade S, Uraz F, Izzettin FV. Silymarin protects liver against toxic effects of anti-tuberculosis drugs in experimental animals. Nutr Metab (Lond). 2008; 5; 5:18. doi: 10.1186/1743-7075-5-18.
3. Fraschini F, Demartini G, Esposti D. Pharmacology of Silymarin. Clin Drug Invest 2002; 22.
4. Karimi G, Vahabzadeh M, Lari P, Rashedinia M, Moshiri M. "Silymarin", a promising pharmacological agent for treatment of diseases. Iran J Basic Med Sci. 2011; 14 (4): 308-317.
5. Mayer KE, Myers RP, Lee SS. Silymarin treatment of viral hepatitis: a systematic review. J Viral Hepat. 2005; 12 (6): 559-567. doi: 10.1111/j.1365-2893.2005.00636.x.
6. Sawczuk R. Ostropest plamisty – stare/nowe panaceum. Gazeta Farmaceutyczna 2016, 04.